بخشی از مراسم خاکسپاری استاد علی رشتی زاده

استاد علی رشتی زاده در سال 1393 در حالیکه بیش از هفتاد سال از عمر خود را در تولید فرش سپری کرده بود دعوت حق را لبیک گفته و به دیار باقی شتافت. روحش شاد و یادش گرامی

اولین قالی که بافته شده توسط استاد نقشه زیلو بود که با سه رنگ گلی، سرمه ای و کرم رنگ بافته شده بود، البته تا آن زمان نمونه این فرش جایی نبود. آن روزها مساجد را با زیلو فرش می کردند، زیلوها را در کاشان می بافند و بسیار هم مطلوب بود. از طرفی نقشه زیلو بسیار ظریف و باریک بود و همین دلیلی شد تا استاد طرح زیلو را بر روی فرش پیاده کنند، البته آن زمان کیفیت پشم فوق العاده بود، در گذشته پشم را زنهای سالمند با چرخ ریسندگی و با دست می ریسیدند که خود باعث کیفیت هر چه بیشتر فرش می شد. استاد همواره سعی کردند کار با کیفیت، رنگ و طرح خوب ارائه بدهند.

فرش رشتی زاده برای اولین بار با ایجاد اصلاحات هنری روی نقشه‌ها و ترکیبات متعدد و اصیل ایرانی، سبکی متفاوت و منحصر به فرد در تولید فرش دست باف ابریشم ایجاد کرد که از دیدگاه کارشناسان و علاقمندان به فرش، کاملاً متمایز و قابل تشخیص است. وجه تمایز بارز فرش رشتی زاده استفاده از چند نقش محدود برای ایجاد یک ترکیب کامل در متن فرش بوده است. به مرور زمان و با استقبال بازار از فرش های جدید استاد رشتی زاده، این سبک نوین تولید فرش دست باف در بین تولیدکنندگان فرش دست باف قم فراگیر شد. استفاده از ترکیب رنگهای ملایم و انتقال تعادل و یگانگی طرح در متن کلی فرش به بیننده، موجب شده تا تمامی کارشناسان و دارندگان فرش‌های این مجموعه، به بدعت هنری آنها اذعان داشته باشند. در فرشهای رشتی‌زاده، رنگ‌ها نقش مهمی در انتقال هنر، زیبایی و هارمونی به بیننده ایفا می‌کنند. مواد اولیه مصرفی عمدتاً شامل مرغوب‌ترین نوع ابریشم و پشم و رنگ های طبیعی است. استفاده از بهترین بافنده‌ها و ایجاد انگیزش از لحاظ مادی و معنوی میان آنها و نظارت مستمر بر کیفیت فرآیند بافت، تاکنون تضمین کننده کیفیت ممتاز آثار این مجموعه بوده است.

خانواده استاد ریشه ای در رشت نداشت، اما چون پدر استاد نصرالله تاجررشتی معروف به ارباب نصرالله بود و در آن زمان در رشت به داد و ستد با روسیه می پرداخت به این نام معروف شده بود البته زمانی که بولشویکها آمدند تجارت از طریق بندر رشت تعطیل شد و به بنادر جنوب ایران آمد آن زمان پدر استاد به کاشان آمد و در زمان رضا شاه که اولین شناسنامه ها را صادر می کردند چون به تاجررشتی معروف شده بود به این ترتیب هنگام صدور شناسنامه تمام فرزندان رشتی زاده نام گرفتند.

استاد علی تاجررشتی برای اولین بار یک قالی3*2 بافتند، که طرح و نقشه آن با اقتباس از گلیم هایی که در مساجد دیده بودند، ایجاد شد. استاد تعلق خاطر خاصی به این قالی داشتند، و از آنجا که قالی را به فروش رسانده بودند، همواره آرزوی دوباره دیدن آن را داشتند. از همان ابتدا توجه و علاقه خاص ایشان به ترکیب رنگ ها و نقش ها و تناسب زیبایی آن ها به عنوان عناصر اصلی فرش سبب شد در جستجوی ماهرترین نقاشان و طراحان باشند. پیامد این جستجو، جلب همکاری هنرمندانه نقاشان برجسته فرش به نام های مرحوم نصرالله خان نقاش زاده، مرحوم رضا صانعی و مرحوم اسماعیل خان بود. این بزرگواران ماه ها در منزل استاد رشتی زاده اقامت می گزیدند و به درخواست ایشان و با همفکری یکدیگر نقشه های تاریخی ایران را که در گذر زمان فراموش شده بودند ترسیم می کردند. نگاه ویژه استاد رشتی زاده به فرش دستباف به عنوان یک اثر هنری و دقت و تکاملی که در طول 70 سال برای اصلاحات هنری روی نقشه ها و ترکیبات متعدد و اصیل ایرانی بکار برده اند، موجب شده تا 400 نقشه و طرح فراموش شده را زنده کنند و در قالب آثاری ارزشمند و یگانه تجلی بخشند.

استاد علی تاجر رشتی در سال 1302 در یکی از روزهای پائیزی در شهر کاشان دیده به جهان گشود. استاد علی تاجر رشتی معروف به رشتی زاده، در سال 1318 با ایده ای جدید از کاشان به قم مهاجرت کردند. درآن زمان با سرمایه 400 تومان و خرید پشم، شروع به کار پشم ریسی در منازل و تولید نخ پشمی دست ریس نمودند. با توجه به کیفیت مناسب نخ های تولیدی، این کار به سرعت توسعه یافت و استاد یک کارگاه پشم ریسی دایر نمودند. به مرور زمان، استاد به فرش دستباف به عنوان یکی از مظاهر فرهنگ و تمدن اصیل ایرانی علاقمند شدند. از دید ایشان؛ فرش دستباف محصول هنر دست انسان و شناخت رنگ و هارمونی رنگها در قالب انواع نقوش اصیل ایرانی بود. در همین راستا اقدام به برپایی اولین دار قالی خود در کارگاه پشم ریسی نمودند.